ÖFKE

Öfke kontrol edildiği sürece olması gereken doğal bir duygudur ama kontrolden çıktığı zaman öfke duygusu saldırgan davranışa dönüşerek hem bireye hem de çevresine zarar verebilir. Öfkenin çeşitli tanımları vardır bunlardan birkaç tanesi şunlardır; Webster öfkeyi, güçlü bir husumet duygusu ve hoşnutsuzluğun doğurduğu yoğun bir duygusal durum olarak tarif etmiştir. Öfke, bireyin istek, ihtiyaç ve planlarının engellenmesi ve karşılaştığı farklı durumların haksızlık, adaletsizlik ve kendine yönelik bir tehdit olarak algılanması sonucunda kendini savunmak ve karşıdakini uyarmak amacıyla ortaya konulan temel bir duygulanım biçimidir (Kısaç 1997) Bazıları öfkelerini o an gösterirken bazıları o durum bittikten sonra öfkelerinin farkına varabilirler. Bazıları da öfkesini bastırabilirler. Öfke hem içsel (aile ortamı, insan) hem de dışsal (bir duruma karşı, trafik yoğunluğu, randevu iptali) gibi durumlarda meydana gelebilir.

Öfkelenen bireyde 5 boyut aynı anda aktif olur

· Biliş: O anki düşünceler

· Duygu: Öfkenin sebep olduğu fiziksel uyarılmadır.

· İletişim: Öfkeyi karşı tarafa nasıl yansıttığı

· Etkileniş: Öfkeli bireyin hayatı nasıl algıladığı

· Davranış: Öfkeli olduğunda nasıl davrandığındır.

Kişilerin olumlu davranışlarını kazandığı ve geliştirdiği yer olan aile ortamında bazen olumsuz yaşam şartlarından dolayı yıkıcı sonuçlar da ortaya çıkabilir. Aile içinde ortaya çıkan yıkıcı sonuçlar öfke ve saldırganlığa yol açabilir. Literatürde öfke ve saldırganlık kavramı bir arada kullanılır çünkü öfke genellikle saldırganlıkla sonuçlanır.

Öfke “Engellenme, saldırıya uğrama, tehdit edilme, yoksun bırakma, kısıtlama vb. gibi kişiye ya da duruma karşı hissedilen yoğun duygudur.

Saldırganlık ise başkalarını inciten veya incitmeyi amaçlayan davranışlardır.

Ama saldırganlık ve öfke her zaman bir arada bulunmaz. Öfke duygusu yaşayan birey saldırganlığı fiziksel veya sözlü olarak farklı yollarla gösterebilir. Bazı bireyler öfke duygusu yaşadığında edilgen, dolaylı veya geri çekilme olarak gösterebilirler. Saldırganlık bazı durumlarda, kültürel normlarda, öfkenin şiddetinde farklılıklar gösterebilir.

Aile içinde ortaya çıkan öfkenin Nedenleri Nelerdir?

· Genetik

· Nörolojik, biyolojik özellikler

· Psikiyatrik bozukluklar

· Alkol ve madde kullanımı

· Sosyal destek eksikliği

· Çocuklukta görülen cinsel istismar

· Çocuklukta görülen şiddet

· Hayal kırıklığı

· İşsizlik

Duygularımızın olumlu veya olumsuz ilk oluşmaya başladığı yer olan aile ortamında bireyin davranışlarını nasıl ortaya koyacağını, nasıl düşüneceğini ve ne gibi duygusal tepkiler vereceğini öğreneceği yerdir. Öfke duygusunu nasıl kontrol edeceği, bu duygu ile ne şekilde baş etmesi gerektiğini öğrenir Bunları öğrenirken de anne - baba çocuğa rol model olur. Aile ortamında meydana gelen öfke ve saldırganlığın özellikle çocuk ve kadındaki etkisi daha yoğundur. Öfke, korku, çökkünlük duygularını içselleştiren bireylerin tutum ve davranışlarını hayatları boyunca etkileyebilmektedir.

Öfkenin Belirtileri Nelerdir?

· Aşırı stres ve gerginlik

· Kalp atışının hızlanması

· Kan basıncının artması

· Düzensiz nefes alıp verme

· Şiddet kullanma

· Sabırsızlık

· Bağırmak

Öfke ve Savunma Sistemi

Yer Değiştirme: Duyguyu farklı nesnelere aktarmaktır. Baba büyük çocuğuna kızıyor büyük çocuk da kardeşine kızıyor.

Şekil Değiştirme: Öfkeyi göstermekten kaygılandığında veya çekindiğinden dolayı bu duyguyu aşırı kibarlıkla gizlemek. Bilinçsizce yapılan bir eylemdir.

Öfke Kontrol Yöntemleri

· Öfkenin şiddetiyle konuşmamalı, bedenindeki hareketlenmenin kaybolmasını beklemek

· Öfkeyi nasıl ifade edeceğini iyi düşünmek

· Problemi tekrar tekrar düşünüp gözden geçirmeli

· Hayal kırıklığı da öfkeye sebep olan durumlardan biridir hayal kırıklığı eşiğini yükselmek hayal kırıklığı yaşamayı azaltabilir.

· Öfkeliyken bulunan ortamdan ayrılabilmek sakinleşince geri dönüp bireyin kendisini doğru ifade etmesi

· Öfke hakkında konuşmak öfkeyi azaltır

· Affetmek, herkes hata yapabilir ve tekrar fırsat vermek.

Öfke duygusu bireyin içinde bulunan karşılaştığı durum ve sorun karşısında ortaya çıkabilen son derece normal sayılan bir histir. Birey zaman zaman bu duygu durumu içinde bulunup zamanla hislerini kontrol edebilmeyi başarabilir Fakat bu duygunun zamanla azalmaması ya da bir davranış biçimine dönüşmesi birey için yanlış ve zarar verici bir durum haline gelebilir. Öfke kontrol edilemeyen bir duygu durumu haline gelemeye başladıysa bireyin uzman psikolog  tarafından destek alması gerekebilir.

 Ayşe Filiz Bilgin